Het JKP: te mooi om waar te zijn

De bedoeling was nobel, absoluut. De overheid wilde consumenten helpen door aan elke lening een score toe te kennen. Het idee was om met het ‘jaarlijks kostenpercentage’ (JKP) de wildgroei aan kleine lettertjes en extra voorwaarden in één objectief cijfer te vatten. Een lening met een laag JKP is een goeie lening, voilà. Maar als het te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het dan meestal ook.

Wie leningen vergelijkt, vergelijkt intrestvoeten. Op hoeveel jaar en aan hoeveel percent, dat is wat elke sterveling van een lening onthoudt. Maar naast die intrestvoet zijn er nog veel meer kosten verbonden aan een hypothecair krediet. Dossierkosten, schattingskosten en verzekeringen, om er maar een paar te noemen. Ze zijn minder zichtbaar, moeilijker uit te leggen en dus ideaal om leningen ondoorzichtig te maken. Daarom wilde de overheid transparantie brengen, met één objectief cijfer: het JKP.

Bankiers zijn sinds 2017 verplicht om het JKP mee te delen bij elke lening. Elke kredietgever moet dezelfde spelregels volgen. Dit zijn de kosten die ze moeten opnemen bij de berekening:

• de intrestvoet
• dossierkosten en schattingskosten
• verplichte rekening en verzekeringen

De kosten van de notaris zitten er niet bij. Dat is raar, want het gaat al rap om 2000 of 3000 euro die niet meegerekend wordt. Maar omdat elke notaris volgens hetzelfde tarief werkt, speelt het niet voor de vergelijking van de leningen onderling, dat is waar. Houd er toch rekening mee: je zal meer betalen dan wat het JKP zegt. Nog andere kosten, zoals de boete voor te late betalingen, zitten ook niet bij de berekening, terwijl die zeker niet voor elke bank gelijk zijn.

Maar goed, laat ons die drie dingen die er wél in opgenomen zijn eens allemaal met een scherp mes fileren.

• De intrestvoet, dat is eenvoudig en objectief, geen probleem. Behalve als het een variabele intrestvoet is, dan zit enkel de rentevoet van bij de start in het JKP. Die rente is per definitie onvoorspelbaar — variabel, weet je wel — dus je vergelijkt appelen met peren als je een JKP voor een vaste of variabele lening tegen elkaar uitspeelt.
• Goeie zaak. Een bank met hoge dossierkosten zal er slechter uitkomen, net als een bank die verplicht een schatter inschakelt. Hier geen addertjes onder het gras.
• Hier schiet het JKP lelijk tekort, omdat de banken er de hoekjes kunnen afrijden. Wie een lening afsluit, moet vaak een verplichte zichtrekening openen waar ook je loon op gestort wordt. Als er kosten aan die rekening plakken, moeten die mee in het JKP. Maar… het JKP kijkt enkel naar het eerste jaar. Wie jonger is dan 26 en voor een huis leent, krijgt bijvoorbeeld een gratis rekening. De latere kosten zijn niet meegeteld. Handig!

Hetzelfde truukje kan de bank toepassen met de brandverzekering. Ze geven bijvoorbeeld 50% korting op het eerste jaar, het enige wat telt voor het JKP. Daarna betaal je volle pot. Of ze pakken het stiekemer aan: ze houden de premie laag in het begin maar laten dan na een jaar weten dat er toch wat lacunes zitten in de dekking. Je vergelijking van de JKP’s ben je tegen dan al helemaal vergeten natuurlijk.

Bij de schuldsaldoverzekering gaan ze dan weer uit van een forfait, zonder dat ze al te veel details vragen. Ze nemen het tarief voor een jonge niet-roker, terwijl jij misschien al tien jaar sigaren paft. Wees maar zeker dat je uiteindelijk een duurdere schuldsaldoverzekering zal betalen, maar het is niet de premie die ze opnemen in het JKP. Enzovoort, enzovoort.